Son yıllarda ya gluten hassasiyetinin yarattığı hastalık nedeniyle mecburiyetten ya da daha sağlıklı olduğu gerekçesiyle popüler diyet ve beslenme şekli haline gelen glutensiz beslenme, fiyatların geldiği seviye sonrası neredeyse lüks haline geldi. Çölyak Derneği ve Glutensiz Hayat Derneği’nin Hürriyet’e verdiği bilgiye göre, glutensiz ürünlerin fiyatı bir yılda yüzde 150 arttı.
Çeşitli fırın ve marketleri gezerek çıkardığımız fiyat listesine göre, gluten içeren normal bir beyaz ekmek 10 lira iken glutensiz ekmeğin fiyatı 38 liradan başlıyor. Marketlerde yaygın olarak satılan ancak yüksek oranda gluten içeren tam buğday unlarının kilosu 35-45 TL aralığında iken glutensiz unun kilosu 84 liradan başlayıp 175 liraya çıkıyor. Son dönemde fiyatı 45 liraya kadar çıkan bir paket makarna ise, glutensiz alınmak istediğinde 250 lirayı aşıyor. En ucuzu 40 liradan başlayan glutensiz atıştırmalıkların ise, gramajın büyüklüğüne göre 200 lirayı aşması dikkat çekti. Zincir marketlerde satılan bir paket glutensiz kurabiye 42 lira iken, tuzlu atıştırmalıklar 60 liradan, mini kraker 98 liradan ve mısır ve pirinç gevreği 130 liradan satılıyor.
HAM MADDESİ DAHA PAHALI
Gluten, aslında buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunan bir protein. Ancak bazı kişilerde sindirim kaynaklı farklı sağlık sorunlarına yol açabiliyor.
Son yıllarda gıdaları daha rahat hazmedebilmek, bağırsak sisteminin daha sağlıklı çalışmasını sağlamak amacıyla rağbet gören bu yeme alışkanlığı, çoğu insan için ise bir mecburiyet. Örneğin çölyak hastalarının ömürleri boyunca glutenden uzak durması gerekiyor. Bu hastaların gluten barındıran gıdaları tüketmeleri halinde ise uzun vadede bağırsak dokularının bütünlüğü bozuluyor ve ülser, bağırsak kanseri gibi hastalıklara yakalanma riskleri artıyor.
Peki bu ürünler neden daha pahalı?
Glutensiz Hayat Derneği’nden edindiğimiz bilgilere göre, pahalılığın temel nedeni, glutensiz ham maddelerin yaygın tahıllara göre arzı daha düşük olduğu için daha yüksek fiyatlı olmasından kaynaklanıyor. Buna bir de üretim aşamasında gluten bulaşmalarının önüne geçebilmek için ilave yatırım maliyetleri eklenince fiyat daha da artıyor. Pahalılıkta üçüncü olarak da, ürünün düşük miktarlarda üretilmesi etkili. Son yıllarda bu ürünlere olan talep artsa da sektörün pazar payının düşük olduğu; daha düşük tüketime bağlı olarak düşük miktarlarda üretim yapıldığı belirtiliyor.
‘YURT İÇİNDE ÜRETİM TEŞVİK EDİLMELİ’
Geçmiş yıllarda Türkiye’de glutensiz gıda üretiminin olmadığını; ürünlerin ithalatla geldiği için pahalı olduğunu söyleyen Çölyak Derneği Başkanı Şebnem Ercebeci Çınar ise, “Artık yurt içinde de üretim var ancak bu kez de pahalı ham madde fiyatlarından dolayı üretim maliyetleri yüksek” dedi. Bu kapsamda, glutensiz gıda üretiminin teşvik edilmesi için özendirici birtakım uygulamaların hayata geçirilmesini talep eden Çınar, “Glutensiz gıda üreten fabrikalarımızın sayısının artması için vergi, SGK gibi konularda kolaylıklar sağlanmalı. Bu gıdaların yapımında kullanılması zorunlu olan ürünlerin ithal edilenlerinde maliyetini azaltıcı uygulamalar da düzenlenmeli. Bunun yanı sıra, glutensiz ürün yapımında kullanılması zorunlu olan ürünlerin KDV’sinin yüzde 1 olmasını ve ithal ürünlerde gümrük vergisi muafiyetinin uygulanmasını talep ediyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
EN ÇOK ÇÖLYAK HASTALARINI ETKİLEDİ
Ömürleri boyunca glutensiz beslenmek zorunda olan çölyak hastaları, fiyatların geldiği seviyeden en çok etkilenenlerden.
Kendisi de çölyak hastası olan Çölyak Derneği Başkanı Şebnem Ercebeci Çınar, gelinen noktada yetişkin bir çölyak hastasının aylık beslenme maliyetinin 3-4 bin TL iken çölyak hastası bir çocuğun beslenme maliyetinin ise 5 bin lirayı bulduğunu söyledi.
Çınar ayrıca, ilaç katkı payı olarak verilen 339 liranın yeterli olmadığını; bu tutarın artırılması gerektiğini ifade etti.
‘HUZUR EVİNDE
VE OKULDA GLUTENSİZ MENÜ’ TALEBİ
GLUTENSİZ gıdaların fiyatları kadar erişimlerinin zor olması da bir diğer önemli konu.
Ülke genelinde her 75 kişiden birinin çölyak hastası olduğu bilgisini veren Çölyak Derneği Başkanı Şebnem Ercebeci Çınar, huzur evi ve okul yemekhanelerinden, havalimanı, otogar gibi birçok alana kadar çölyak hastalarının glutensiz gıda bulamadıklarının altını çizdi. Bu nedenle, dernek olarak ülke genelinde glutensiz menü uygulamasının hayata geçmesini talep ettiklerini dile getiren Çınar, şöyle devam etti:
“Çölyak hastalarının okul öncesi ve zorunlu eğitim sürelerinde glutensiz ürünlerin kantinlerde bulundurulması ve yemekhanelerde; hastanelerde yatarak tedavi edilmeleri durumunda ve AVM’lerde yeme-içme bölümlerinde; uçak, otobüs, vapur ve trenler ile yolculuk boyunca glutensiz ürün bulundurulması sağlanmalı.”