Türkiye’nin Afrika Açılımı: Somali ve Etiyopya Arasındaki Barış
Afrika, tarihi boyunca Batılı ülkeler tarafından istismar edilmiş ve birçok sorunla baş başa kalmış bir kıtadır. Türkiye ise 1998 yılında dönemin Dışişleri Bakanı İsmail Cem’in önderliğinde “Afrika Eylem Planı”nı başlatarak kıtadaki varlığını güçlendirmiştir. Son 20 yılda Türkiye’nin Afrika’daki etkisi siyasi ve ekonomik anlamda artmıştır. Somali ve Etiyopya arasında barışın sağlandığı son olay ise bu açılımın önemli bir örneğini oluşturmaktadır.
Bu İlk Kriz Değil
Etiyopya ile Somali arasındaki kriz yaklaşık bir yıl önce başlamış olsa da, geçmişte bu iki ülke arasında yaşanan 1977-78 yıllarındaki savaşı hatırlamak önemlidir. Etiyopya’nın Ogaden bölgesinde yaşayan Müslüman Somalililer nedeniyle alevlenen o dönemdeki gerilim, bugün Etiyopya’nın deniz erişim arayışına dönüşmüştür. Eritre’nin 90’ların başında ayrılmasıyla denize kıyısı kesilen 135 milyonluk Etiyopya, dış ticaretini komşularının limanları üzerinden yapmaktadır. Etiyopya, bu durumu aşmak için Somali’den tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Somaliland ile anlaşma yolunu seçmiştir.
İki Ülkeyle de İlişkiler İyi
Türkiye, Somali ve Etiyopya ile olan ilişkilerinde önemli bir aktör konumundadır. Türkiye, Somali’de askeri üs bulundurmakta ve Somali ordusuna eğitim vermektedir. Ayrıca Türk şirketleri, Mogadişu’daki havalimanını ve limanını işletmektedir. Bu yıl içinde Türkiye ile Somali arasında savunma ve ekonomik iş birliği anlaşması yapılmıştır. Etiyopya ise iç savaşın pençesindeyken Türkiye’nin SİHA satışıyla dengeyi değiştiren bir destekçisi olmuştur.
Süreç Titiz Yönetildi
Ankara, Etiyopya ve Somali arasındaki krizin çözümü için titiz bir diplomasi süreci yürütmüştür. Diplomatik görüşmeler sonucunda taraflar arasında mutabakat sağlanmış ve Ankara Bildirisi imzalanmıştır. Bu bildiri, Somali’nin toprak bütünlüğünü vurgularken Etiyopya’nın denize erişimine olan isteğine de açık kapı bırakmıştır. Bu sayede bölgesel barışın anahtarı olarak Ankara öne çıkmaktadır.
Mısır – Sudan ve Etiyopya – Mısır – Sudan Anlaşmazlıkları
Bu süreçte Türkiye’nin bölgede oynadığı arabuluculuk rolü büyük önem taşımaktadır. Mısır, Sudan, Etiyopya ve Somali arasındaki enerji ve sınır anlaşmazlıkları giderme konusunda Ankara’nın pozitif bir rol oynadığı görülmektedir. Özellikle Nil Nehri üzerinde inşa edilen Büyük Rönesans Barajı konusundaki tartışmalar önemli bir gündem oluşturmaktadır. Ankara’nın bölgede barış ve istikrarın sağlanmasında önemli bir rol üstlendiği görülmektedir.
