Dr. Nick Norwitz için “yumurta uzmanı” demek yanlış olmaz.
Oxford Üniversitesi’nde insan beyin metabolizması üzerine doktorasını tamamlayan, halihazırda Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde eğitimini sürdüren Norwitz, son dönemde haşlanmıştan çırpılmışa yumurtanın her türlüsüyle fazlasıyla haşır neşir oldu.
Bunun sebebi 28 yaşındaki Norwitz’in kendi üzerinde yaptığı bir deneydi. Yumurta tüketiminin sağlığı üzerindeki etkilerini ölçmek isteyen Norwitz, 1 ayda toplam 720 yumurta (ortalama saat başı 1 yumurta) tüketti. Norwitz, sıkılmayı önlemek için yumurtalarını mümkün olan tüm farklı şekillerde pişirdiğini belirtti.
Yaptığı deneyi Daily Mail’e anlatan Norwitz, yumurtayı kolesterolle ilişkilendirildiği için (ve sevdiği için) seçtiğini, hedefinin bu konuda tartışmaları ve merakı körüklemek olduğunu belirtti.
Deneyin masraflarını kendi kendine karşıladığını, deneyi bittikten sonra ABD’li bir yumurta üreticisinin kendisine bir yıllık yumurta hediye ettiğini söyleyen Norwitz, “Memnuniyetle kabul ettim. Tıp fakültesi çok maliyetli bir yer” diye konuştu.
KOLESTEROL SEVİYESİ YÜKSELDİ Mİ?
Birçok kişi çok fazla yumurta yemenin tehlikeli olduğunu zira kolesterolü yükseltebileceğini düşünüyor. Geçmişte uzmanlar da aşırı yumurta tüketiminin olası zararları konusunda uyarılarda bulunuyordu. Bu bağlamda Norwitz’in kolesterol seviyelerinin de yükselmesi beklenebilirdi.
Peki ya sonuçlar? Sonuçlar oldukça şaşırtıcıydı. Norwitz’in halk arasında “kötü kolesterol” olarak bilinen düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) kolesterolünde yüzde 20’lik bir gerileme yaşanmıştı.
Norwitz, “Geçmişte mantık şuydu: Kanınızda olması gerekenden fazla kolesterol varsa bunun sebebi yediklerinizdir ve yumurta kolesterol oranı yüksek bir yiyecektir, o zaman yumurta yemek kandaki kolesterolü artırabilir. Benim amacım ise hızla yaygınlaşmakta olan bir bilgiyi doğrulamaktı. Şöyle ki artık yumurta gibi besinlerden alınan kolesterolün, kandaki kolesterol oranını artırmayabileceği düşünülüyor” diye konuştu.
GÜNCEL ARAŞTIRMALAR NE DİYOR?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi, bir zamanlar kolesterolü artırdığı düşünülen ve fazla tüketiminden kaçınılması tavsiye edilen yumurta, şu an bir iade-i itibar sürecinden geçiyor. Zira güncel araştırmalar, insan vücudundaki kolesterolün yaklaşık yüzde 80’inin karaciğer tarafından üretildiğini, sağlıklı kişilerde yumurta tüketiminin kolesterol düzeylerini ya da kalp hastalığı riskini artırmadığını ortaya koyuyor.
Örneğin ABD’nin North Carolina eyaletinin Durham şehrinde bulunan Duke Klinik Araştırmalar Enstitüsü’nde bu yıl yapılan bir çalışmada, dört ay boyunca haftada 12 yumurta yiyen kişilerle 2’den az sayıda yumurta yiyenlerin kolesterol düzeylerinin oldukça yakın olduğu görülmüştü.
YUMURTA KOLESTEROLÜ NEDEN ARTIRMIYOR?
Kolesterol, karaciğer tarafından üretilen doğal bir yağlı madde ve insan vücudu yeni hücreler üretmek için kolesterole ihtiyaç duyuyor. LDL kolesterole “kötü” denmesinin sebebi ise damarların iç yüzeyinde plaklar oluşturup kalp hastalığı ve inme riskini artırması.
İnsan vücudundaki kolesterolün ana kaynağı karaciğer olmakla birlikte çeşitli besinlerde de kolesterol bulunuyor. Örneğin Norwitz’in deneyine konu olan yumurtanın bir tanesi aşağı yukarı 186 miligram kolesterol içeriyor. Kolesterolün tamamı yumurtanın sarısında yer alıyor.
Peki kolesterol açısından bu kadar zengin bir besinin kolesterol düzeyimizi artırmaması nasıl açıklanıyor?
Bilim insanlarının teorisine göre, kolesterol içeren besinleri tüketmek, kolesin hormonunun salgılanmasını tetikliyor. Kolesin kan yoluyla ulaştığı karaciğerde bir reseptöre bağlanıyor ve karaciğere daha az LDL üretme sinyali gönderiyor.
(Doymuş yağ içeren besinler söz konusu olduğunda tam tersi bir mekanizma işliyor. Doymuş yağlar, reseptörleri durdurarak kolesterolün kandan karaciğere alınmasını ve burada parçalanmasını engelliyor.)
GÜNDE 4.750 MİLİGRAM KOLESTEROL TÜKETTİ
“Yumurtanın adı kötüye çıkmış” diyen Norwitz, şöyle devam etti: “Ortada şöyle bir mantık hatası var: Eğer kanınızda kolesterol varsa yediklerinizden geliyor olmalı. Yumurtada da çok fazla kolesterol var. O halde yumurta tüketimini azaltmalısınız. Halbuki insan vücudu yiyeceklerden alınan kolesterol gibi maddeleri düzenlemekte çok başarılı.”
Deneye başlamadan önce kolesterol seviyesi normal olduğunu belirten Norwitz, 1 ayda 720 yumurta yemenin LDL kolesterol düzeyini artırmayacağını tahmin ettiğini belirtti. Norwitz, 30 gün x 24 saat hesabıyla ulaştığı 720 sayısıyla sosyal medyanın ilgisini çekmeyi amaçladığını da vurguladı.
Ulusal Sağlık ve Bakım Mükemmelliği Enstitüsü yönergelerinde, koroner kalp hastalığı riski olan kişilerin günlük kolesterol alımını 300 miligramla sınırlı tutması tavsiye ediliyor. Norwitz’in tükettiği kolesterol miktarı ise günlük 4.750 miligram civarındaydı.
GÜNDE 2 ÖĞÜN YEDİ, KARBONHİDRAT TÜKETİMİ ÇOK SINIRLIYDI
Norwitz, deney sırasında sadece iki öğün yedi. Sabah 10.00-11.00 saatleri arasında kahvaltı eden Norwitz, 18.00 civarında da akşam yemeği yiyordu.
Her öğünde 12 yumurta tüketen Norwitz, yumurtalarını makademya fındığı ezmesinden, zeytinyağına, kapariden ançüeze pek çok malzemeyle lezzetlendirdiğini belirterek, “Önceden planlama yapmıyordum. Buzdolabında ne varsa onu kullanıyordum” dedi.
Yumurtanın yanı sıra et ve balık gibi proteinler de tüketen, ancak karbonhidrat alımını sınırlı tutan Norwitz, “Tek kural ilk iki hafta çok düşük karbonhidratlı beslenmemdi. Günde 20 gramı aşmıyordum ki o da 1 elmaya denk geliyor. İkinci haftanın ardından karbonhidrat alımımı 60 grama çıkardım. Onu da 2 muz gibi düşünebilirsiniz” ifadelerini kullandı.
Norwitz’in bu tercihinin ardında da bilimsel bir teori yatıyor. Buna göre, çok düşük karbonhidratlı diyetlerde, vücut enerji için karbonhidrat yerine yağ yakmaya başladığından LDL seviyeleri ani yükseliş eğilimi gösteriyor. Ancak beslenmeye az miktarda karbonhidrat ilave edildiğinde, LDL düzeyleri daha hızlı düşüyor. Norwitz, “İlk iki hafta sadece yüzde 2 düşen kolesterolümün dört haftanın sonunda yüzde 20 azalmış olmasının açıklaması bu” dedi.
KİLOSUNDA BİR DEĞİŞİKLİK OLMADI
Diğer yandan Norwitz, yaptığı deneyin günlük rutinine ve sağlığına herhangi bir olumsuz etki yapmadığını da vurguladı ve ekledi:
“Her gece deliksiz 7 saat uyudum. Günlük 3.200 kalori tükettim. Kilo almadım da vermedim de. Her zaman olduğu gibi günde yaklaşık 1 saat egzersiz yaptım; genellikle direnç antrenmanlarına odaklandım. Ben çok enerjik bir insanımdır ve epey spor yaparım. 173 santimetre boyunda zayıf yapılı bir insanım. Vücut kitle indeksim 22’den hiç şaşmaz.” (Yetişkinlerde VKİ’nin 20-25 aralığında olması sağlıklı kabul ediliyor.)
Peki bu kadar çok yumurta yemenin, gaz, şişkinlik, kabızlık gibi bir yan etkisi oldu mu? Bu soruya gururla “Kesinlikle hayır” yanıtını veren Norwitz, “Vücudum çok fazla yağ ve protein tüketmeye uyum sağlamış gibi görünüyor. Kız arkadaşımla birlikte yaşıyoruz. Herhangi bir mide bağırsak semptomu olsa o bana söylerdi” dedi.
“EVDE DENEMEYİN!”
Öte yandan yaptığı bu deneyin evde denenmemesi gerektiğini vurgulayan Norwitz, “Ben hep sınırları zorlayan bir insan oldum. Örneğin 17 yaşındayken bacağımı kırmıştım ve Boston Maratonu’na katılmak için inat etmiştim. Yarışa koltuk değnekleriyle katılmam annemi çok kızdırmıştı” ifadelerini kullandı.
Norwitz, yumurta deneyini herhangi bir gözetim altında olmadan gerçekleştirdiğini ancak bunun kendisi için bir ilk olmadığını söyledi ve “Daha önce 16 gün boyunca yüksek proteinli bir diyetin yanında günlük 12 adet kremalı bisküvi yiyerek, bu tür karbonhidratların kolesterolü düşürmekte statin türü ilaçlardan daha etkili olduğunu göstermiştim. LDL kolesterolümde yüzde 70’in üzerinde düşüş olmuştu. Tabii ki amacım insanlara kremalı bisküvi yedirmek ya da ilaçlarını bıraktırmak değil, sadece etkiyi anlamak” diye konuştu.
Metabolizma alanında doktorası olduğunun da altını çizen Norwitz, “Tıp konusunda bilgim var ve hangi değerlerin takip edilmesi gerektiğini biliyorum. İnsanların böyle beslenmesi gerektiğini söylemiyorum, bir hastayla doktoru arasına girmeye çalışmıyorum” ifadelerini kullandı.
DOKTORLARI KAYGILANDIRDI
Gerçekten de Norwitz’in deneyinin sosyal medyada viral olmasının ardından birçok uzman kaygı dolu açıklamalar yaptı. Örneğin Bristol Kalp Enstitüsü’nden Dr. Glyn Thomas, “Bence bu çılgın diyetlerden herhangi birini yapmak delilik” dedi ve şöyle devam etti:
“Bizim hastalara verdiğimiz tavsiye şu: Sağlıklı gıda diye bir şey yoktur, sadece sağlıklı beslenme vardır. Sağlıklı bir beslenme şekli benimsemek, haftada üç kez egzersiz yapmak, sigarayı bırakmak, alkolü sınırlandırmak, 10 yıl önce verilen ‘Yumurtadan, süt ürünlerinden, peynirden’ uzak durun tavsiyelerinden daha anlamlı. Geleneksel olarak hayvansal yağların kolesterolü artırdığı düşünülüyordu.”
Londra’da bulunan Royal Brompton Hastanesi’nde kardiyolog olarak görev yapan Prof. Dr. Sanjay Prasad ise günlük yumurta tüketim sınırı konusunda bir uzlaşı olmadığını belirterek, “Bence sağlıklı bir kişi için haftada 7 yumurta makul bir miktar. Diyabet ve kalp hastalığı konusunda risk faktörlerine sahip kişiler için ise 4-5 yumurta uygundur” dedi.
Prasad, “Kolesterollü yiyecekler tüketirseniz, bu kolesterol kan damarlarında birikebilir. Bunun seviyesinin yükselmesi kalp hastalığına yol açabilir. Diğer yandan yumurta sarısında bulunan kimyasallar vücutta trimetilamin-N-oksit maddesine dönüştürülebilir. Bu madde bazı durumlarda kan damarlarında inflamasyona yol açabilir. Bu nedenle haftada 7 yumurtayla sınırlandırmanın mantıklı olduğunu düşünüyorum” ifadelerini kullandı.
“BENCE KARBONHİDRATLI KAHVALTIDAN DAHA İYİ BİR SEÇENEK”
Norwitz ise amacının insanlara yumurtadan çekinmeye gerek olmadığını göstermek olduğunu belirterek, “İnsanların farklı bireylerdeki kolesterol seviyelerini etkileyebilen faktörleri tartışmasını ve meraklarını körüklemeyi istiyordum” diye konuştu.
Bu kadar çok yumurta yemiş olmasına karşın yumurtadan tiksinmediğini ve halen günde 6 yumurta tükettiğini de sözlerine ekleyen Norwitz, “Bence besin maddeleriyle dolu yumurta bazlı bir kahvaltı, insülini aniden yükseltip yağ dokularının büyümesine neden olan standart karbonhidratlı kahvaltılardan daha iyi bir seçenek. Bence yumurta iyi bir besin ve yumurtayı öğününüzün temel protein kaynağı yapacaksanız, örneğin kahvaltıda dört yumurta yemek sorun değil” diye konuştu.
Norwitz, gelecekte bu tür deneylere gelecekte devam edeceğini de belirtti.
Daily Mail’in “I’m an Oxford University expert who ate 720 eggs in a month. What it did to my health went against everything we’ve been told… and might make you rethink YOUR diet” başlıklı haberinden derlenmiştir.
